Wittenborg Online News!

Wittenborg Schrijft Brief aan Zijlstra inzake Voorgestelde Maatregelen Verbetering HBO
Invoeren Landelijke Examens voor Kernvakken Onverstandig

Beleidsreactie Zijlstra

In zijn beleidsreactie van 20 mei 2011 gaf staatssecretaris Halbe Zijlstra van Hoger Onderwijs aan dat het huidige stelsel van kwaliteitsborging niet goed functioneert. Zijlstra maakte onlangs in een brief aan de Tweede Kamer bekend dat landelijke examens voor kernvakken de kwaliteit van het hbo moeten gaan verbeteren.

In de brief stelt Zijlstra dat er twijfel is ontstaan over het hoger onderwijs, aangezien sommige bekostigde instellingen hebben laten zien dat zij niet hebben kunnen omgaan met een grote mate van vrijheid en dat daarom ingegrepen moet worden. Verschillende bekostigde instellingen hebben lange tijd te veel ruimte en vrijheid gekregen en zijn onzorgvuldig omgesprongen met de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW).

Hogeschool Wittenborg is van mening dat er inderdaad maatregelen dienen te komen en dat gesjoemel binnen de instellingen hard aangepakt en in de toekomst voorkomen moet worden. Echter zijn daar betere oplossingen voor mogelijk, zo vindt Wittenborg.

Eenheidsworst

Het afpakken van de zelfstandigheid en flexibiliteit van instellingen door het invoeren van landelijke examens leidt slechts tot eenheidsworst en volgzaamheid, niet tot uitmuntende, unieke programma’s die nationaal en internationaal interessant zijn voor studenten.

Verder brengt de voorgestelde maatregel veel vragen met zich mee: hoe gaat het ministerie de landelijke examens invoeren? Wie gaat er bepalen welke vakken verplicht binnen welke opleidingen horen? Wie gaat er ervoor zorgen dat de examens jaarlijks geüpdate worden? Hogeschool Wittenborg heeft een zeer sterk professioneel netwerk opgebouwd om haar eindtermen te toetsen aan het werkveld; gaat het ministerie deze taken dan ook overnemen? Indien het niveau van afgestudeerden van een bepaalde school hoger ligt dan het landelijk gemiddelde moet deze school haar opleidingen dan laten degraderen tot de landelijke middenmoot? Worden de landelijke examens ook toegankelijk voor buitenlandse studenten? Zullen deze dan ook aangeboden worden in de Duitse en Engelse taal of gaan we een stap terug doen in de internationalisering van het onderwijs. Het Nederlands hoger onderwijs heeft al voldoende schade geleden door deze affaire.

Praktisch gezien zijn er honderden opleidingen met ook honderden kernvakken, deze zullen minimaal in drie talen moeten worden aangeboden, de vereiste literatuur zal bij de verschillende instellingen gelijkgesteld moeten worden en de roosters zullen aan elkaar aangepast moeten worden. Hogeschool Wittenborg hanteert bijvoorbeeld een ander systeem waarbij in elk blok een module helemaal wordt afgerond. Zal dit systeem straks nog mogelijk zijn, of moet het complete onderwijssysteem aangepast worden aan de overige instellingen, waarbij het onderlinge onderscheid tussen instellingen komt te vervallen. Of zal deze maatregel niet gelden voor het particulier onderwijs en mag een hogeschool als Wittenborg wel zelf de inhoud van haar programma bepalen?

Er zijn nogal wat vraagtekens bij deze maatregel. Er zullen educatief en financieel grote gevolgen zijn wanneer dit ingevoerd wordt, 8 miljoen euro lijkt niet toereikend. Een van de gevolgen zal zeker zijn dat docenten in plaats van met hun expertise en deskundigheid de studenten te inspireren en te motiveren juist over zullen gaan tot een vorm van basis examentraining om studenten te laten slagen en landelijk goed te laten presteren.

Deze maatregel zal ook slechts de theoretische kennis testen, de praktische toepassing waaruit een groot deel van het hbo onderwijs bestaat zal niet landelijk getest worden. Studenten die de betreffende literatuur goed hebben geleerd kunnen dus slagen voor het examen, maar tegelijkertijd niet over de competenties en vaardigheden beschikken die vereist zijn binnen het werkveld. Het uiteindelijk eindresultaat, namelijk de afstudeerscriptie zegt meer over het daadwerkelijke niveau van de student dan het tussentijds toetsen van kernvakken. Juist de eindscripties zijn gevoelig voor fraude in het huidige controlesysteem en daar dienen de maatregelen zich dan ook op toe te spitsen.

Betere Alternatieven

De deskundigheid is al aanwezig bij de diverse instellingen en bij het werkveld en hier dienen de onderwijstaken dan ook te liggen. Het Ministerie moet zich volgens Hogeschool Wittenborg richten op de financiële en kwaliteitscontrole van het onderwijs en moet niet de onderwijstaken gaan overnemen. Het vertrouwen naar de hbo instellingen toe moet hersteld worden. De student en de belastingbetaler dienen er op te kunnen vertrouwen dat bekostiging op de juiste wijze besteed wordt.

De volgende maatregelen zouden eveneens in overweging genomen kunnen worden:

• Invoering persoonsgebonden studiefonds;
• Onaangekondigde controles van de Onderwijsinspectie; geeft instellingen geen gelegenheid eventuele probleemgevallen te verstoppen;
• Financieel korten bij het niet voldoende naleven van de WHW;
• Verplicht individueel afstuderen; sommige instellingen staan het toe dat twee (buitenlandse) studenten met slechts één scriptie afstuderen. Dit is ook een vorm van alternatief afstuderen; door het koppelen van een minder goede aan een goede student. Op deze wijze kunnen de studenten die gedurende hun studietijd o.a. door het probleemgestuurde onderwijs al “meeliften”met de betere studenten dit tot aan het einde van hun studie volhouden;
• Landelijke digitale scriptiedatabank waarin voor alle afgestudeerde studenten de scripties bewaard worden. De inspectie kan steekproefsgewijs de scripties controleren;
• Invoering van een Landelijke examencommissie met representatie uit verschillende Hogescholen die afstudeerscripties gaan nakijken. Deze worden dus zowel door de eigen instellingen als anoniem door een lid van de landelijke examencommissie nagekeken.

Dit zijn slechts een aantal aanvullende ideeën die aan verbetering zullen bijdragen. Het is van uitermate groot belang voor het Nederlands hoger onderwijs dat instellingen zelfstandig blijven en zich van andere instellingen kunnen onderscheiden door het aanbieden van kwalitatief goed onderwijs. Het particulier onderwijs is hier een goed voorbeeld van, alternatieve afstudeerroutes zijn daar niet of nauwelijks aan de orde, zij ontvangt dan ook geen stimulans in de vorm van overheidsbekostiging. Particulier onderwijs staat voor een goede kwaliteit en dienstverlening naar de student. Dit is mogelijk zonder een grote financiële injectie van de overheid, mits de binnenkomende gelden aan het onderwijs en benodigde facilitaire zaken besteed worden en niet aan buitensporige bestuurlijke uitgaven.